Vaš e školake kulturake,ramonelpe so si sar haljovdi filozofija, taro sistemi molutnipasko, čidipe pačavipnasko, norme thaj tradadicije, kola ovena pali nesavi vrjama, thaj kerena o godipe, hačaripe thaj mothavena e manušengo mothavipe andi škola. I kultura si othe ki škola, numa phari si te haljovelpe thaj te napirinelpe. I kultura andi škola, barjarelapeando maškarmanušikani relacija e školake personenca, e sikljovnenca thaj sa e kuputnenca kote dikhelape lengo personikano mothavipe andi škola.
Kana e školoako kolektivo mangel te kerel kontinuirimo anglunipe ki kultura, te ovel le kritikano dikhibe ando poro praksakoro butikeribe, kote mangela te barjarel poro djandipe, ando esavko dikhibe thaj butikeribe, avela o kvaliteti e klasako thaj e sikljovnengo mangipe premal i škola. Ando kvaliteti e klasako, institirinipe te čhinavelpe o ikljovibe e sikljovnengo, kerenape aktivitetija kola si avrijal tari klasa sar (te phandavenpe o čhavore kola si ando pharipe te ikljon taro avrijalklasakere aktivitetija, zoralo butikeribe e institucijencar thaj e organizacijenca tari lokanikani komuna, thaj o dada dija) numa o ikljovibe e sikljovnengo šaj šukar te čhinavelpe hem kana kerelap kvalitetikano sikljovibe.
Kvalitetikano sikljovibe si kerdo e čhavorenge kolen isi len pharipe ando sikljovibe, kova anela majbut te ikljovelpe taro sikljovibe e školatar. O kvalitetikano sikljovibe si majšeruni buti so anela te čhinavelpe o ikljovibe, maškar late thaj e individualizuime hem diferencuime sikljovibe, šaj te kerelpejek barabipe maškar lende. O individualizuime sikljovibe si kerdo e čhavorengere trubuimase, adjahar so o resina, butikeribe, metodethaj o modeli e bučako, kerdo si e čhavorenge vaš lengoro personaliteti -jekhe čhavorese, adjahar so dikhelape lengoro individualikano thaj socijalnikano trubuipe, sar soj e sikljovnesko djandipe, šajutnipe, motiviribe, interesuibe, etniciteti, murš, djuvlji, socioekonomikano statusi e sikljovnesko thaj aver.
I diferencija si kompatibilno e individualizacija. I diferencija andi klasa anela e sikljovnenge diferentime materijalija sikljovimnjase kola anenalen dji ki resin ando sikljovibe, adjahar so o sikljovne andi klasa silen šaipe te sikljonbizi diferencija ando lengoro anglodjandipe numa šajutnipe. Dikhindoj o diferentno trubuipe e sikljovnengoo sikavne šaj te keren personalizime instrukcije, vaš nesave grupe e sikljovnenge, kote trubul te godinipe vaš e sikljovne kola mothavena tikne rezultatija te na haljovenpe sar diskrinirime, numa te kerelpe lenge segregiribe. I individualizacija thaj i diferencija šaj te lelpe ando lengere note sar rezultati e sikljovnengere, so šaj te anel te barjarel e sikljovnesko baripe thaj polačhi piktura pestar andi škola, so anela lačho motiviribe thaj lesere resina andi škola.
Te ljeljapesar faktorija o čororipe, bilačho materijalikano thaj familijakoro isibe hem o rezultatija andi škola e sikljovnesere, akala si o faktorija kola anena dji ko ikljovibe e sikljovnesere. O dopherdosikljovibe sar jek mera prevencijaki taro ikljovibe mothavdjape sar mehanizmo kova šaj anel pozitivikano dikhibe ando vakerde faktorija. O dopherdosikljovibe trubul te ovel kerdo andi individualizacijaki thaj diferencijaki klasa, numa polačhe te haljova te del zoraribe jekhutne sikljovnese. Numa sar so i praksa mothavdja o škole nane jekhutne, odolese našti te kerelpe jekhutno modeli butikeribasko, kote sa o škole šajte keren buti palo late.
O dopherdo sikljovibe dela šajipe e sikljovnenge kola silen pharipe ando sikljovibe, kote e familijako šaipe našti te del dopherdo sikljovibe e sikljovnege kola isilen pharipe ando sikljovibe. Numa o dopherdo sikljovibe nane phandlo akale sikljovnenca, numa šaj hem averencar. Andi škola trubul te kerelpe esavki atmosfera, so trubul te bičhalipe mesaži sa e sikljovnenge thaj lengere kherutnenge so ando dopherdo sikljovibe šaj te aven sare. Ando dopherdo sikljovibe na trubul te aven okola sikljovne so silen tikni nota, numa šaj hem okola sikljovne so mangen te barjaren i nota andi pandjengiri, numa šaj hem okola sikljovne so na haljilje odole divesko sikljovibe, numa šaj okola so sine naborme.
Akava vakeri kaj o dopherdo sikljovibe nane numa okolenge so isilen bilačhe note. Oj uli obligativikane premal e školake aktivitetija, numa na kerelpe but buti ano late ando but škole. Trubul te godinipe thaj te kerelpe averčhane o dopherdo sikljovibe te šaj anel pozitivikano efekti. Akate si majinportantno o sikavne te len andi godi, kaj o dopherdo sikljovibe nane te anel lendje rezultatija, tej o sikavno sikavi olen sar andi regularnikani klasa.Te o sikljovne naštine te sikljon andi regularikani klasa, hem odolese djana ando dopherdo sikljovibe sar soj andi regularikani klasa, othe rezulatatija nane te oven polačhe.
Trubul te aovel amen adno dikhibe, te naštine o sikljovno te sikljoven odova andi regularikani klasa, ov na ka haljol hem te vakerdjape lese pana jek dromko jekhutno vakeribe, hem odova na ka del nesave aver rezultatija. O sikljovibe thaj o polačhe rezultatija avena kana e sikljovnenge angleder kerelape plani kote angažuinenape o sikljovne ki disavi mera, kote olendje ka ovel „interesantno“. O informacije taro dopherdo sikljovibe trubul te ovel transparentno thaj savorenge, a odova e školake anela sar nevipe butikeribasoro.Jek taro solucije si te organizuinelpe andi regularikani klasa, a na sar angloklaso numa paloklasija.
Nane kerdo modeli dopherde klasako, koleja šaj te keren sarine. Okova so šaj te ovel sar univerzikano modeli sarinenge si so o dopherdo sikljovibe si muklo sa e sikljovnenge, bizo dikhibe ko savo niveli si o sikljovne, ja sar so isi godibe kaj si oj mukli okole sikljovnenge so mothavena tikno djandipe ando sikljovibe, numa oj si kerdi ki funkcija te čhinavel i naresin. Akate si inportantno te haljovelpe so e sikljovnese trubul te mothavelpe te šaj haljol o sikljovibe. Panda jek sar propozi si kaj o sikljovno šaj te sikavel hem avere čhavoren taro avera škole, soske isi pačipe kaj o aver sikavno sile aver modeli vakeribasko. E amalikano zoraribe ando dopherdo sikljovibe, grupako butikedibe, ja aver efektija sikljovibasko šaj kerel lačho motiviribe e sikljovnese.
Kana isi amen ando dikhibe so o akreditirime seminarija ando but škole thaj ando aver thana isi pharipe so našti sa o sikavne te djan ando akala seminarija.Sar influentno buti akate si so okola sikavne so gelje ando seminarija, trubula te buljaren odova sikljovibe sa pere kolegenge andi škola. Ando esavko butikeribe barjola o efekti ko sa o manuša ki škola, so anela šukaripe ando butikeribe e sikavnego thaj kerela polačhi atmosfera. Isi godipe tari horizontalnikanitranpa maškar o škole so nane sistematizuime organizuime thaj finansirime, oj šaj te ovel but lačhi sikljovibase e školakere kolektivese. Ando nesave projektija mothavdjape kaj o trampiba e sikavnengo maškar o škole si racionalno resursi so anglalkerela i klasa thaj o sikljovibe, numa majbut ando okola thana so arakhenape ando pharipe sikljobibasko.
Te anglalkerelpe o kapacitetija e sikavnengoro andi škola te čhinavelpe o ikljovibe e sikljovnengo, šaj te kerelpe sikljovibe kola ikerenabutikerutne andi škola, kola majbut ikerena o pedagogikane-psihologikane bučarne. Šaj te ikerenpekedipena kola si ikalde taro katalogo. Pana šaj ikerenpe hem konferencije ja aver seminarija kola ikerenape avrijal tari škola, numa šaj te zorjarel o kapacitetija e sikavnengere. Akate dikhelape te čhivenpe so pobaro numero e sikavnengo, sose akate kerelape nevi relacija maškar o sikavno hem o sikljovno, kote anglalkerelape lengoro kontakti, zorjarelape o kapacitetija e školakere, kerela te pendjarenpe but situacije andi škola, hem vazdela o niveli e butikerutnengoro andi škola te identifikuinen e čhavoren kola si ando phraipe te ikljon thaj arakhenpe modelia sar te reagirinipe.
Te anglalkerelpe o butikeribe e sikavnengo avela dji ki nevi školaki kultura. Akava andi praksa haljovelape so i škola, numa pošukar te vakera o manuša so keren buti andi škola – o sikavne, ekspertija butikeribasko, trubul te anglalkeren pere kapacitetijaando konferencije, odoleja te šaj te čhinaven o ikljovibe e sikljovnengo. O akreditirime seminarija taro katalogo trubul te oven taro edukacijako butikeribe hem tari klasako pučipe, kola si phandle e ikljovibaja tari škola. Akata trubul te zorjarenpe o kompetencije e sikavnegere kola si phandle e sikljovibaske inkluzija, individualizacija thaj diferencija e klasako, te vazdenpe e komunikacijako vakeribe thaj aver.
O prakse kola na dena efekti. Kana si evidentirimi e sikavnesko mangipe te zurjarel pere eksperijence, trubul te vakerelpe leske taro situacije kola šaj te anen dji ko negativikano haljovibe e sikljovnesko andi škola, a odoleja hem te ikljol olatar. Isi duj negativikane prakse kola dena negativikano efekti, a odola si, i praksa bare disciplinuibasko hem kana našalena o berš e školako.
