Jek numeri e čhavorengo taro Pčinjakoro rotalimo djivdinena tali presija, numaj nastimulativikano trujalipe, so šaj anel dji ko olengoro problemi baripnasko thaj barjaribasko. I familjija thajolengere dada-daja, numaj okola so arakhena e čhavoren, našti sakova dive te arakhen e čhavoren taro avrijalutne bilačjipehem daravipe. But droma ola korkori anena piri buti dji ko nesavo bilačhipe. O sigutno ikljovibe e čhavorengo tari škola si forma phagljaripasko, e sikljovibaskere hakajengo.
Odolese o žutipe thaj o arakhibe e čhavorengo taro ikljovibe si pharo thaj multisektorikano procesi ando sistemi e čhavorikane arakhibasko. O čhavore kola sine vitkime, silenšaipe ando žutipe thaj arakhibe taro sa o sektorija hem institucije kola šaj adekvatikane te den responso lengere rodibaske, te den len dumo ando procesi te nakhaven i phari situacija. Ando esavko resipe promovirinipe o procesi intersektoreskere keribasko thaj butikeribasko. O modeli intersekoreskere timosko vaš o arakhibe e čhavoren, mothavi jek butikeribe maškar sa o sektorija e čhavorengere arakhibasko, te vakera len sar soj o sektori sikljovibasko, o centro vaš socijalnikani buti, i policija, sudo, sastipnasko sektori thaj o organizacije civilnone amalipasko, kola kerena buti palo kontraktikani procedura.
O Centro vaš socijalnikani buti (CSR) thaj e strukakere bučarne, isilen bari rola ando sigutni, efikasnikani thaj efektivikano dejba psihosocijalnikano žutipe thaj inkeripe e čhavorenge hem e familijenge. O CSR si kotor taro intersektoresko tretmani e čhavorengo, kova si čhivdo ando Kriso thaj ando protokolija. Kana haljovelape kaj si o čhavore marde, odija buti kamelape te doljelpe ko odova momenti, hem o čhajorja kola si dolime zoreja numa marde. Olen o CSR trubula te ljel ando procesi o problemiko odova momenti keda ulo, bizo adjikeribe, numaj kana isi raporti kova na anela o djivdipe ko pučibe, te vakera nane o čhavoro andi phari situacija, o centro kerela piri buti andi vrjama so si dindi pali krisesko ramipe.
O raportija šaj te aven taro but riga: tari škla, taro kherutne, taro čhavoro, avere manušengoro, taro institucije, taro strukakere e bučarnengo thaj aver. E bučarne taro CSR šaj te arakhenpe hem andi rola e žurnalistoski adjahar so ka kerel lafi e čhavoreja, ja o čhavoro koleste pačala, ja te ovel andi rola e CSR-eski kova šunela o vakeribe thaj arakhela olesere hakaja. Te haljilje e strukakere bučarne hem sine othe ko momenti e incidentesko, ando kher, ja te vakera ando Centro e socijalnikane bučako, numaj haljilje so si i situacija bare rizikoski, trubula ko momenti te intervenišinen te keren o meres arakhibaskere, thaj te ulaven o informacije avere institucijencar.
Kana kerenapes o mere arakhibaskere e čhavoreske, te arakhelpe leske than sovipnjase (te trubuindja), trubula te ovel len butikeribe avere sektorencar, te kerelpe i procena e rizikoski thaj o trubuipena e čhavoreskere. Kana ka haljovelpe o pharipe thaj procenti e rizikosko e čhavoresko, o lideri e problemeske strukturako thaj o bučarnetaro Timi kerena o aktivitetija, metode, tehnike thaj i skala e procenaki. E čhavore dikhljarena thaj kerena leja intervju, palo lesoro baripe, thaj djandipe, kote kerelape skala e procenaki. Kerelape intrvju e dadeja thaj dajaja, kote kerenape diferentirime tehnike thaj metode.
Djalape ando lengoro kher, thaj kedenape hem kerenape analize tari rig e ekspertengoro taro aver sektorija, kolencar avelape dji ko kontakti sar e (sastipaskere, sikljovibaskere, socijalnikane thaj amalikane asocijacijenca e dizutnengere), kerenape o meres vaš žutipe thaj arakhibe e čhavoresko thaj leskere kherutnengo. Akate delape propozi te rodenpe „Trin khera“, kote rodenape informacije taro čhavore thaj olengere kherutne, tari situacija so uli ando lengoro djivdipe. Akala tehnike anena te pendjarelpe thaj te haljovelpe o problemi, hem anelate agorkerelpe o problemi thaj o čhavoro te djal naodori pere djivdipaja. Ando akava procesi kerelape individualnikano plani, kote si pučlo o čhavoro thaj lesere kherutne (phralja phenja), kote anelape i dinamika e vrjamakiri taro realizuibe o aktivitetija.
Kana o čhavore barjona ando sistemi socijalnikane arakhibasko o CSR isile butikeribe e školaja, kote o čhavoro djala andi klasa, o strukakere bučarne kerena lafi e klasoskere sikavneja, sikavnencar, numa e direktorencar tari škola, vaš i prevencija taro ikljovibe numa intervencija te na avel dji ko ikljovibe tari škola, delape lenge žutipe esavko so olenge trubula. O CSR si organizacija so isila but bari buti ando agoripe o problemija, kolencar sakova dive resaja amen. Kana dikhaja so o čhavore rodenapese ando droma, trubula te rodelpe o CSR.
Ando Centro vaš socijalnikani buti thaj o psihologija, ando lengoro centro si phravde „porodična savetovališta“ kote delape šaipe te beše, te keren lafi e čhavorencar, thaj aver. Akija organizacija ando Centro vaš socijalnikani buti, kerdi si ando standardija thaj etikaki socijalnikani buti, kote keren buti ekspertija sar soj: socijalnikano bučarno, psihologo, pedagogo, avokati, numa isi šaipe hem aver profilija bučarnengo. O CSR isile bučarne kola šaj keren buti manušencar sar soj ternecar, phurencar, muršencar, djuljencar, kotar sa o nacionalitetija. O CSR si angažirimo hem ando procesikana isičhavorikano prandipe, kova anela majbut dji ko ikljovibe tari škola.
Ando Pčinjakere rotalimeske škole, sakova berš barjola o numeri naavibaskoro andi klasa. Majbut akava drom igarela dji ko esavki buti, kana o dada-daja, nane interesime vaš ple čhave. Isi jek egzamlo, kana jek dad na manglja te „opravdinel“ o naaviba pere čhijakoro andiškola, numa andi kedin e klasakere sikavneja vakerdja te na „opravdinen“ o naavibe e čhijakoro, hem khere vakerdja lake so nane te hovavi so ka vakerel o čačipe, a te na manglja te djal ki škola, te bešel khere.
Numa i čhaj uli anbicioznikani, thaj kotar odova dive gelji sakova dive andi škola. Ando esavko egzamplo šaj te peren but sikavne, kola nane len bari eksperijenca andi buti. Esavke sikljovne labaren pere dade, lengoro mangipe thaj na djan andi škola, numa esavke sikljovne ruminena hem i atmosfera andi škola, ando klaso, adjahar so demolirišinena avere sikljovnen, so anena bilačho dikhibe premal i škola thaj o sikljovibe. Dujto egzamlo si so sine amen ando palune berša, si so nasine len materijalikano isibe, but sikljovne na gelje ki škola numa gelje ando sezonikani buti pere kherutnencar.
Esavko naavibe ani škola anela te našavelpe but klasakoro sikljovibe, kova peravela o rezulaltija e sikljovnesere ando sikljovibe. Jek taro esavke šaipena, o dada silen te agorkeren esavke problemija, odoleja so isi kriseski decizija o dada te „opravdinen“ jekhe divesko naavibe andi škola. Numa te o sikljovno na alo pobuter dive andi škola, o dad trubula te anel sastipasko lil taro doktori, te sine nabormo. Dujto egzamplo kova tiknjari o numero e naavibaskoro si kana o sikavno konstantikane kontaktirini e dade-daja, te pučel soske na alo, hem te na dindja rezultatija akava egzamlo, i škola isila obligacija sa okole čhavorenge so isilen dji ko 15 berš, te bičhalji ko CSR, thaj te rodel e daden-dijen te aven, thaj odoleja i škola te kerel piri buti soj hramomi ando kriso. Jek taro meres so šaj te kerel o CSR si te čhinavel o socijalnikano lovengoro dejba, kova mothavdjape sar šukar egzamlo.
Kana isi esavke bilačho familjijakoro arakhibe, o čhavoro odova ljela te na avel ki škola. Akate trubula o pedagogo thaj o psihologo hem e klasosko sikljovno te vakeren e sikljovneja te šaj e čhavore te irinen thaj te keren te ovel rasponsibilnikano manuš. Akate šaj te čhivelpe hem o socijalnikano bučarno, kova ka ovel rasponsibilimo ando problemi, numa ando esavke problemija majbut sar egzamplija si familjije kotar etnikane hem čorore familjije. Numaj sine jek egzamlo kana sine rasponsibilimo o CSR, odova šaj te anel hem kontraefekti, soske etikirinena i familija maškar o čhavore.
Andi Švedska isi jek egzamplo kote si angažuime profesionalcija kola dikhljarena e problematikane čhavoren, lesoro mothavipe andi škola, hem avrijal, thaj kerena leske motivacija te djal sakova dive andi škola. Akava egzamplo mothavdjape sar šukar, kote o čhavoro ulo disciplinirimo thaj agorkerdja i škola.
I rola e Ministarstvosiri e sikljovibaskoro si te anel regulativa, kote o škole ka realizuinenesavke regulative, numa trubula hem e kherutnenge te anelpe kriso, sose so hem on isilen bari rola ando e čhavoreskoro sikljovibe. Akava phravela lafi taro krisaripe e kherutnengo thaj lengere obligacijengo.
