E familija thaj e familijako edukuibe, si inportantno buti kote o čhavoro barjola. Avdije si o djivdinipe andi moderno lumija, kote dikhaja sigutno barjovibe e naukako, tehnologijako, sigutno tempo djivdipasko thaj e bučako, a i rola e familjijaki ovela but inportantno. I familjija trubula te resel o mangina kola dela o amalipe, thaj e čhavorese te del socio-emocionalnikano ikeripe thaj muklo barjaribe. Jek taro šaipe vaš te mothavenpe o pozitivikane efektija ando sikljovibasko-edukacijako procesi, si o butikeribe e familijaja hem e školaja. Ando sikljovibaski-edukacijaki buti thaj i koperacija, trubula o dada thaj daja, te mangen te oven lenbutikeribe e školaja. E školatar thaj familijatar odova ačhola te kamen. Numa našti te djivdinipe te na ulo amen komunikacija avere manušencar. Nane šaipe te na komunicirindja i familija e čhavoresiri thaj i škola. E manuše andi kooperacija čhivela o amalipe, kultura thaj o socijalnikani natura. I škola hem i familjija trubula te ovel jekhutno faktori edukacijako. Olengiri kooperacija thaj olengoro butikeribe anela dji ki mangli resin. Vaš influenca e familijaki thaj e školaki vaš prevencija ikljovibaski e sikljovnengi, kerdjam lafi e Florijaneja Arifeskereja, dad e sikljovnesko tari škola „Sveti Sava“ andi Bujanovca.
Vakeren amenge isi lji butikeribe maškar Tumende hem i škola/sikavne? Kola forme butikeribasere majbut isitumen?
Haljolape so isiman butikeribe e školaja. O sikavne isilen but tipija forme butikeribaskere. Kedina e dadenca dajenca (akava si ki majbari forma), vakeribe e kherutnencar ko telefoni (majbut te pučelpe soske odova dive na alo ki škola) numa te isile mo čhavo dijek pharipe ando sikljovibe, hem aver.
Sar, hem andi savi forma o butikeribe e školaja dela tumenge žutipe?
Ando sakova dikhibe isi amen lokhipe ando procesi sikljovibasko. Kontinuirime butikeribaja šaj te kerelpe influenca, te tiknjaripe o numero e bilačhe notengoro thaj e naavibaskoro. Siman informacije so kerela mo čhavo andi škola thaj andi klasa.
Sar lena thaj kozom lena i kritika kana si o lafi taro to čhavo? Pačana li e sikavnenge vaš lengere propozija?
I kooperacija maškar amande rodela, korkore amen te respektuina jekh jekhe. Šunava lengere propozija, konsultuinaja amen te ava dji ki dijek resin, so agorkerela o problemi, numa sarine amen mukle vakeraja amaro godipa.
So palo tumaro anela pharipe andi kooperacija?
Palo mlo, majpharo si kana nane haljovibe maškar o dad-daj e čhaveja/čhijaja. Na kerena lafi, nane pačipe maškar lende. Našti te arakhen vrjama te dikhenpe o dad-daj e sikljovneja, kana o dad godini kaj si leskoro čhavo šukar, nane bango vaš o problemi, kana o dad-daj, silen bare anbicije taro plo čhavoro thaj aver. Te na bistrav jek fakti i škola sila sikavdipnaski funkcija numa isila hem edukacijaki, so na trubula te adjikerelpe sa taro dada-daja.
Sar šaj pandapošukar, te ovel tumaro butikeribe?
Konstantno te animirina e daja-dade, te barjara olengoro godipe taro pozitivikane efektija so anela o butikeribe. Jekh kotar šukar buča si i Kedin e dajengi-dadengi. Panda jekh šukar buti si, kana o sikljovno thaj olesiri daj-dad, haljona so o butikeribe anela šukaripe e čhavorese, polačhe rezultatija mothavela, numa kana vakerena lese kaj si šukar.
Kola si tumare propozija, te involvirinenpe o dada-dija, andi škola?
Isi but forme te involvirinenpe e daja-dada, andi buti e školaki, sar soj: te angažuinenpe o kherutne ando aktivitetija e klasoskere thaj školakere, te arakhelpe thaj te dikhenpe o rezultatija e sikljovnesere, te involvirinenpe ando školakere problemija, te oven ando organizuime akcije thaj aver.
Kola faktorija palo tumaro kerena influenca upral e daja-dada te oven ando aktivitetija e školakere?
O faktorija kola šaj te anen o čhavore thaj o terne te ikljoven taro škole, angleder o sa si i karakteristika e manušesiri, kherutno haljovibe, o amalipe thaj o medije. O personaliteti e čhavoresoro thaj o trujalipe kote kerela poro djivdipe, kerela influenca ando lesoro avrijalutno mothavdipe hem o pharipe taro ikljovibe.
Kozom si inportantno o kherutno familijako haljovibe, kana si o pučipe ikljovibasko tari škola?
Ando odova sar o čhavoro mothavelape avrijal, inportantno rola isila i familija, thaj olengoro haljovibe ko kher. Kana andi familija o dad-daj hem o čhavoro isilen pačipe jekh jekheste, tikni si i dar so o čhavoro ka ikljol tari škola. I funkcionalnikani familjija dela zuraribe e čhavorese te kerel okova so kerena aver čhavore, dela motiviribe e čhavorese, barjarela pere čhavore. O lačho familijakoro haljovibe isile pozitivikani influenca ando čhavoro, hem tiknjarela o šaipe te ikljol tari škola.
O pharipe ikljovibasko tari škola, si pobaro kana andifamiljija nane šukar haljovibe, numa si šaj sa jek?
O čhavore sikljona dikhindo, palo dijekh modeli manušibasko, hem ola ka oven esavke kotar odova so sikljona. Kana ando familjijako trujalipe haljolapes o nahaljovibe, odova ka anel dji ko maribe maškar lende, so anela destruktivikano mothavipe ando lesko formiribe sar manuše. Isi but egzamplija e familijengere kote jekh taro kherutne si (alkoholičari, kockari hem aver) ja mangela te marelpe, esavko mothavipe e čhavoreske anela šaipe hem ov te ovel esavko andi škola, thaj si baro šaipe te ikljol tari škola. Bilačho kherutnengo mothavipe kote na arakhenape o čhavore sar trubula, anela te ikljon tari škola.
Kozom si inportantno e školakere aktivitetija te oven lačhe realizuime vaš i prevencija ikljovibaski?
I škola isila pere programija, kola isilen piri resin te čhinaven o avibe, te na avel dji ko ikljovibe e čhavorengo, realizuindoj preventivikane thaj interventnikane meres. Angleder o sa šeruni si i atmosfera sikljovibaskiri so žutinela e sikljovnen. Sar panda jek buti si o sikavne trubula te dikhljaren o aktivitetija andi škola thaj te reaguinen ko vakti. Te šaj i škola ki vrjama te čhinavel o ikljovibe e sikljovnengo, trubula te reagirinipe hem ando aver faktorija kola si inportantna ando barjaribe e čhavoresoro. Trubula amenge žutipe tari rig e institucijengoro, komunakoro, dadesko-dajako thaj taro trujalipe kote djivdini.
Soske si inportantno te čhinavelpe o ikljovibe e sikljovnengo taro sistemi sikljovibasko?
O ternečhave kola čhinavena o školuibe, angljeder te agorkeren i maškaruni škola, but pophare avena dji ki buti, tiknjarena pere šanse te djivdinen pošukar. Kana anena decizija te čhinaven o školuibe, odija si khanilji buti, majbut ano thana kote rodelape majhari maškaruni škola te khuve ki buti. Manuša kola neneljen agorkerdi maškaruni škola, pharo si te keren poro djivdipe, ola šaj te ačhoven bizi buti thaj te ačhoven čorore. O avdisutno djivdipe rodela te ovel tut djandipe, te pendjare i ekonomija thaj te ove sikavdo manuš. Manuša kola si tikne sikljovibaskere niveloa, si baro socijalnikano problemi, te arakhel buti, kote ka ljel love, te djivdinel normalno. Odoleske, vaš esavke manuša, kerelape sa o sikljovne ando so pobaro numeri te aven dji ki maškaruni škola.
O edukacijako-sikljovibasko procesi si pharo procesi, kote i influenca isila but faktorija, maškar lende i familjijakere kherutne thaj i škola. Te bi o čhavoro barjovela lačhe, trubula te ovel butikeribe maškar akala duj faktorija. I familjija hem i škola anena te avelpe dji ki resin e edukacijaki. E edukacijako ulavibe maškar e školako thaj e familijako si so i škola sila organizuimo thaj planikanoedukuibe, numa e familjijako si bizo dijek plani hem profesionalnikano djanibe.
