E medije si mehanizmi sar te reprezintirinenpe o informacije po bulje maškar but manuša. Maškar aver buča sile rola thaj komunikacijakiri. Ki avdisutni vrjama so djivdinaja, ko but učo niveli ulo o medije thaj e informatikakiri kultura. O butikeribe e modernone medijengo vaš o mas komuniciribe, sar soj i štampa, filmi, radio, televizija hem o internet, astari amaro djivdipe, numaj majbut e ternengoro.
Ando avdisutno them marturija (svedok) sijam dikhindoj but bilačhipe, maribe thaj kriminalikano mothavibe ando mas medije. O medije ovena kotor kotar amaro djivdipe, hem odoleja ola isilen influenca ando formiribe o amalikane norme, sistemi, ando dikhibe ko formiribe o moralna principija, majbut ko čhavore thaj terne, soske si pobuter mukle ando mas medije.
O čhavore numa pobuter o adolescentija, vakeripe kaj perena ki senzitivno grupa, kola si telal o bilačho efekti katar publikuime akcije thaj informacije so šaj te kerel te oven ko but forme devijantna thaj delikventno karakteresoroko čhavorengoro. I televizija hem o filmi sar baro mas medije ano peste isilen but maribaskere scene kote odoleja irinena i percepcija e čhavorengiri thaj e ternengiri.
Baro inportantnibe delape andi influenca e mas medijeski, odoleske soske oj formirinela olen sar manuše, numa majbut e ternen. Bari influenca isi e medijo, ola dena bare informacije, kerena te ovel lenge lačhe thaj keren te pačalpe ko odova. Amen sar manuša amare bučenca, so mangaja thaj amare interesibaja, bičhalaja lenge irime informacije hem odoleja keraja influenca. E medijosko butikeribe anela o terne te mothavenpe thaj te keren relacija upral avera, adjahar sar soj ando medije mothavde. Sa akava vakerela kozom si i influenca e medijeski, a te na vakera e mas medijeski ando manuša kola henez forminirenape.
O čhavore hem o terne barjona andi digitalnikani kultura kote o medije isilen bari rola te kerelpe e manušesko identiteti. Sakova dive si mothavde but bilačhe scene kote mothavelape o bimanušipe andi telefizija, filmija, ja palo avera internet komunikacije. Akava bilačhipe so šunaja ja dikhaja, anela dji ki olengiri dar, talo anav devijantno mothavibe. I pozitivikani influenca haljolape, sar sigate thaj efikasnote avipe dji ko informacije: numa odola informacije te vakeren kotar sastipe, vrjama, politikani situacija ja but aver sfere djivdipaskere. Numa o medije pana informisinena hem kotar kriminali ja aver maribaskoro mothavipe.
Sar barjona o čhavore, adjahar barjola hem o spektri dikhibasko bute medijongoro. Ando baripe e čhavorengoro so djan andi škola, majbut dikhen televizija, hem sikljoven ando kompjuterija, tabletija, mobilnija thaj internet. O interneti si kotor kotar olengoro sakova dive, ov si atraktivno maškar o čhave so mothavela pere butikeribaja. Numa kana si o pučipe e čhavorendar ja ternendar, vakerelape kaj o medije kerela pobuter bilačhipe numa šukaripe olenge.
I kali rig e medijeski si so šaj kerel bari influenca upral o manuša kola si lokheple karaktereja, odoleske vaš e medije vakerelape kaj si majbare bange vaš maripnasko mothavibe. O čhavore but droma kerenape hem ovena sar o manuša so dikhen ando interneti. E medije sar informeri vaš o maripe ja bilačhipe, kerela te vakera jek medijosko bilačhipe, soske so odova anena dji ko holjajbe ja agrisija ko nesave manuša, numa ko čhavore akava sile majbari influenca sose nane len kritikano godipe. O medije isilebari influenca ko terne, mangljam ja na mangljam te vakera odolestar. Kana konstantno vakerelape kotar jek thaj jek buti, odova šaj te anel dji ko revolti ja frustracija ko manuša kola nane hamime ko akava.
Devijantno mothavipe jekhe manušesko si kana ikljovla kotar standardikano manušikano mothavipe. Te haljovelpe, o bilačhipe kova kerelape upral jek manuš, numa trujal avera, vakerelape kaj si devijantno mothavipe. Soske avela dji odova? Sare haljovaja kaj o medije sile bari influenca, thaj šaj te ačhavel baro pharipe. O vakeribe taro mudaribe, bilačhipe ja aver anela dji ko agresivikano mothavipe, alkoholizmi, narkomanija, mudaripe thaj aver.
Sar te čhinavenpe esavke bilačhipa? Pendjardo si kaj o eksplicitno mothajbe anela dji ko bare kontraverze, thaj ko baro rejtingo hem but love. Normalikano si so o medije ka mothavel te dikhenpe diso so isile baro dikhibe, thaj anela dji ko olesoro bikinibe. O terne prekal ko medije avdije isilen baro šaipe te pendjarenpe manušencar thaj korkori peske keren fundavne socijalizacijakere principija.
O medije godinaja na ka kerel cenzura upral o butikeribe vaš o bilačhipe upral e medijosko maripe, numa o dada thaj dija thaj avera so silen piri rola kamela te edukuinen e čhavoren. Okova kote šaj te da phandlo lafi, si o edukuipe e dadengoro, dajengoro upral ple čhave, thaj kobor vrjama dena upral ple čhavende, te šaj ola korkori te cidenpe kotar bilačhi influenca e medijoskiri. O medije sile bari rola upral sa e manušengoro djivdipe, numa te šaj haljova polačhe, olengiri rola ja influenca, kamela te godina šaj li amaro djivdipe bizo medije!
Kamelape te formirinipe o dikhipe, pačipe, hem o karakteri jekhe manušesoro, numa angleder ko čhavore hem ko terne ko lengoro amalikano djivdipe. O medije nakhavdje but angleder piri fundavni rola, kana si o vakeribe taro informiribe, ola ulje kotor taro socijalnikano trujalipe sakone manušesoro.
But ekspertija vakerdje kaj o medije isilen baro potencijali so alo dji ko devijantnipe ko čhavore thaj ko terne, so andja dji ko kriminali ko e čhavorengoro baripe thaj ko but aver buča, so kamelape te kerelpe presija upral lende. Majbari devijacija upral o čhave avela kotar televizija thaj internet. Ando dikhibe ko filmija maripnaskere scene, kote isi kriminali hem avel bilačhe buča, ko čhavore keren influenca so hem on keren imitacija ja len odova sar modeli karakteresoro.
O internet sar nevo mas medije, hem ov palo peste isile poro bilačhipe, te na kerdjam buti ko lačhe buča upral leste. Kamelape o dada, dija sar majbaro faktori andi socijalizacija ko čhavore te vazden e čhavorengoro godipe thaj te čhiven len ko drom kote nane bilačhipe kova dela o medije. E čhavorenge delape vrjama kozom šaj te dikhen televizija, numa odija vrjama trebela te ovel astardi edukativnone programeja, so šaj te barjari olengoro kritikano godipe.
Trujal o dada, dija bari rola sila hem i škola, kote isila baro spektri edukacijako thaj sikljovibasko ko mas medije, kote šaj te lelpe sar pozitivikano drom ki edukacija. Kamelape te sikljovelpe o medijosko butikeribe thaj hem e medijosko hramipe, odoleja so šaj pošukar te haljova olengoro butikeribe. Kamelape te sikava e čhavoren a hem e daden, dijen, e sikavnen andi škola, odoleja te šaj te keren pošukar influenca upral o čhavore so khuven ando interneti.
Šeruni buti e medijoski si te kerel strategija, kote ka mothavel lačho manušikano karakteri, te našelpe kotar antisocijalno mothavipe thaj kotar moralno degeneracija. Ando medije na kamelape te barjaripe o maripe thaj kriminaliteti, numa kamelape te kontrolirinelpe soske ov anela dji ko bilačho devijantno karakteri ko čhavore.
