Pendjardo si kaj ando e čhavoreskoro arakhibe majbari influence isilen o dad i daj thaj o edukatorija silen piri rola. O edukatorija šaj te sikaven sa okova so kerena o kherutne, hem odoleja silen influenca ando psihikano, fizikano, sikljona sar te agorkeren dijek problem, te sikavenpe sar kerelape buti thaj aver. Kana isi haljovibe maškar o edukatorija hem o dada hem dija, odova anela dji ko e čhavoreskoro anglunipe. O čhavore uduri bešena 6-8 arija, šeruno si olenge te ovel lačhe, te keren odova so mangena, thaj te djan angla e sikljovibaja. Kotar edukatorija o dada hem dija šaj te haljon but buča ple šhavorestar.
E medijosko sikljovibe maškar o terne manuša ando Pčinjakoro rotalimo sitema koja ovela sa po relevantno ko palune berša. O fokusi si ko terne, sose ola si majbare dikhutne andidigitalno tehnologija e medijoski. Ko barjaribe si e medijosko sikljovibasko ko terne, kamelape te delpe lenge piko te ovel len kritikano dikhibe thaj te oven šukar manuša, kola tajsa ka anen informisime decizije ando amaro djivdipe. O sikljovibe e medijoski buti si but bari hem phari.
Vaš inportantno buti e medijeskere sikljovibasko ko angloškolakoro sikljovibe thaj ki škola, kerdjam lafi e edukatoreja e Šukrija Demirovićeja kotar Bujanovca kova kerela buti ki škola “Branko Radičević”.
Sar tumen definisinena e medijesko sikljovibe thaj kozom si ov inportantno? Sar dikhena e medijosko keriba buti ko 21. zamani ko terne thaj sikavne?
E digitalno medijosko sikljovibekamelape e siklovnenge thaj e sikavnenge, numa odova si procesi kova djala dji ko agor e djivdipasko. Akatekamelape te sikljove te šune, te haljove o drabardo, numaj hem te djane te kere e tastaturaja hem e čumurseja, numa te djane hem te rode ando pretraživači.
Soske si inportantno e ternengiri edukacija vaš e medijoskoro sikljovibe?
Ko avdisutno them isi but medije, numa hem o manuša si olencar but phanle. Odoleske si o terne pherde hohavne informacijenca, sar soj e hohavne haberija, propagande, reklame thaj aver. But olendar šaj te oven hem čačutne, soske mothavenape ando medije. Numa o terne dikhen ando Internet, lena aplikacije, majbut ple telefonende te oven informirime, numa odoleja na djanena so palo peste ačhavena ando Internet than ko odova so nakhlja. Akala informacije si šukar pendjarde okolenge kola kreirindje o butikeribe e dikhimnjasko e manušenge so dikhena. Odoleske si e medijosko sikljovibe e ternenge but inportantno ko but nivelija, te phena sar formalno thaj naformalno palo programja e sikljovibasere.
Kola si o motivija e edukatoresere ando medijosko sikljovibe hramipasko, palo tumaro dikhibe?
O edukatori Isile but motivija vaš e medijosko sikljovibe hramipasko. Dikhljum kaj o tikne čhavore korkori godinena thaj vakerena saveanimirime filmija rodena ja paramisa.E čhavoren kamelape te sikave kotar medije, tari kultura thaj kritikano dikhibe, hem odova so po angljeder, po šukar. O čhavore kana lena te pučen taro medije so dikhena, kamelape te sikava len kotar kritikano godibe.
So si majlačhe e čhavorenge te dikhen ando angloškolakoro sikljovibe?
Inportantno si te roden te haljoven thaj te pučen ando lengoro čhavorikano sikljovibe. O čhavore majbut mangen te dikhen videija. Sar edukatori, mangav te ažutinav e čhavorenge te barjaren poro intelektualno haljovibe ki edukacija thaj medijesko sikljovibe. Me dava mandar sa, ando moro vakeribe te kerav jek lačho ambijenti sikljovibasoro, kote o čhavore korkore šaj te sikljoven. Majbut vakerava kotar paramisa, basne, thaj aver butikeribe soj hramome olengere baripnjaste, kotar šaj te haljovendijek godjalipe.
Isi li dijek digitalnikano nahaljovibe maškar o dada hem dija, ando digitalnikano sikljovibe?
Majbaro digitalnikano nahaljovibe avela sar rezultati maškar o dada hem dija, ko akala buča, sar soj o internet, o amalikano medij, televizija, žurnalesko medij thaj videosko khelipe, ando lengoro dikhibe kokher. O čhavoro kova barjola e kherutnencar kola dikhen but ko Facebok hem Instagram ando poro mobiteli, ka mangel hem ov kotar pe tikne berša odova. O ulajbe maškar olende kotar tiknipe ka avel kana ka oven ki fundavni thaj maškaruni škola, kote i tehnologija doljelape majbut ko khelibe ja lengoro sikljovibe. Odoleske godinava kaj o digitalno sikljovibe hem e medijesko sikljovibeandi škola si but inportantno.
So godinena so šaj te ovel šeruno sikljovibe ando medijeosko hramipe ko avutne 5 berš numa 10 berš?
O amalikane netvorkija si šerune buča kolendar o terne aven dji ko informacije. Odova si olenge interesantno.Kana vakeraja kotar medijosko sikljovibe, ola mothavena ja dena nesave buča so isilen senzitivno karakteri, thaj isi manupulacije. Odoleske kamelape ko terne sakova drom šukar te haljon i informacija so avela dji lende. Djanava kaj nane but terne čhave kola šukar haljovena odova so drabarena ando medije. O problemi kerena o amalikane netvorkija, kote avdije sa dijek amendar šaj te hramonel thaj te vakerel so mangela. O terne khanipaske, ko baro numero informisinenape ko amalikane netvorkija, kola nane relevantna sar kotor e informacijako, sose othe apsolutno nane dujto rig te vakerel, numa isi manušikano godipe.
Šaj li o čhavore ko terne berša te haljon o bilačhipe so isi ando internet?
Kotar arakhibe ando amalikane netvorkija, kamelape te avel len kherutno edukuibe, thaj akaja tema kamelape te ovel e dadesiri thaj e dijakiri rola. O čhavore si majbut mukle korkori peske thaj korkori sikljona, kana kerelape lafi kotar arakhibe e internetestar. O interneti ulo kotor taro amaro sadiveskoro djivdipe te vakera hem ando djivdipe e ternengoro. Ov andja hem bilačhipe kova ko čačipe – ofline djivdipe, o khereutne kamelape te arakhen ple čhaven. Inportantno si o čhavore te oven ando nevipe e neve tehnologijako. O čhavore kamelape te djanena e informatikakoro djandipa, thaj te oven digitalnikane sikavde, soske odova ka del len ažutipe ko avutno edukacijako djivdipe. I digitalizacija ka djal pana anglal, odolese kamelape e čhavoren te sikavelpe sar te mothavenpe thaj te keren buti ando virtuelno them. Akaja digitalizacija thaj i tehnologija andja ko odova, so o terne ovena kotor kotar online djivdipe.
Isi li phuripnjasoro agoripe dji kana šaj te dola amen ando amalikane netvorkija, thaj isi li ulavibe ki vrjama kana dolaja amen ando internet palo o berša e čhavorengere?
E djanipnaske manuša vakerena kaj e čhavorenge kola si po terne kotar 13 beršna kamelape te ovel len profilija ando amalikane netvorkija. Numa te isi len, o dada hem dija kamelape te kontrolisinen, te sikaven len, soske si hem odova kotor kotar digitalnikano sikljovibe ando 21. zamani. Isi but istražuibe kola vakerena, tej si o čhavoro pobaro, ov pobari vrjama nakhavela ando internet jekhe diveste. O baripe ando čhavore si but inportantno buti. O majtikne čhavore ando internet jekhe diveste dikhena paše ozolo 1 ari thaj 30 dakikija, numaj o bare čhave trin droma buteder.
