O škole kola si ando thana e komunengere ko Pčinjakoro rotalimo si specifikane, odolese sose arakhenape maškar na barjarde thana. Sar hem ko but škole ando tikne thana ki Srbija o numero e siklengoro, kotar berš ko berš tiknjola. O sikavne dena pestar sa te sikaven, hem te barjaren o kvaliteti siklanakoro. E sikljovnenge te mothavipe i rola e amalipasiri hemepačipasiri. O barjaribe e modernone tehnologijako pobuter barjari o kvaliteti e siklanakoro.
Ki dujto rig, o phravdipe ando muklipe e digitalnone tehnologijako, digitalnone maribasormothavelape thaj ovela sa buteder maškar o sikljovne ki fundavni thaj maškarutni škola. I forma bilačhipaski so kerelape avdisutne tehnologijaja te perava dijekhe ja te kera lošnipe. Ko čačutno matipe o digitalnikano maripe ovela ando vitrtualnikano sumnal, numa o khaniluko dikhelape ando realnikano djivdipe. Ando maripe e digitalnone thaj avere maribasoro inportantno si i prevencija.
I škola trubula te ovel arakhutno ambujenti, a o sikavne te den poro pačipe e sikljovnenge, sose odova si šeruni buti vaš preventikano digitalnikano maripe, sar jek pharo dikhibe maripasko, odoleske sose čhivela hem aver dikhibe maripasko, šaj te ovel diverat, ko sa dijek than so anela dji odova so o čhavore šaj lokhe te oven marde manuša. O maripe but sigate ulavelape ja denape o informacije kola šaj te dikhenpe ando internet, thaj ola ačhona te dikhenpe. Specifikano si palo odova so šaj but manuša te dikhen e lošnone manuše thaj okole soj mardo.
O sikljovne sa pobuter piri vrjama nakhavena uzal pere telefonija thaj kompjuterija, ando odova thaj ko amalikane netvorkija šaj lokhe te oven targetirime ando digitalnikano maripe. Te šaj čhinavelpe olesoro buljaripe, trubula o sikljovne te ovel len e kherutnengoro hem e sikavnengoroikeribe. Inportantno si o sikavne te djanen so o digitalnikano maripe šaj te anel, ja pošukar te haljova, kola si o karakteristike digitalnone maribasere, thaj sar šaj odova te haljoven. Trubula o sikavne odova ki vrjama te haljon, kaj dijek čhavoro šaj te ovel jek kotar marutne, odoleja te šaj ki vrjama te čhinavelpe o bilačhipe.
O informiribe e sikavnengoro kotar forme thaj karakteristike e digitalnone maribnjasoro, sar hem so lelape vaš te kerelpe maripe, numaj hem te haljova ko šaj te ovel olendar marutno, šaj te arakhipe thaj te kerelpe intervencija te alo dji ko maripe. Odoleja o sikavne so poangleder ki vrjama thaj e protokoleja ka čhinaven te avel dji ko digitalnikano maripe. Keriba buti e modernone tehnologijaja andi siklana, ko čhavore barjarela o interesibe thaj barjarela e godjalipasere aktivitetija, kerela te formirinipe olengoro dikhibe thaj te ane toro godjalipe.
Šaj te vakera kaj sa so djala isi pobuter dikhibe kotar digitalnikano maripe, numa darake si so o numero sa pobuter barjola. Odoleske si inportantno ki vrjama te haljova kana avel dji ko digitalnikano maripe, thaj odova te čhinavelpe ki vrjama.Andi škola e sikavnesoro dikhipe šaj te anel dji ko čhinavibe o digitalnikano maripe ja te vakera te tiknjol o maripe maškar o sikljovne.
O resipe te čhinavelpe o digitalnikano maripe, i škola sar than kote o sikljovne arakhenape thaj nakhavena piri vrjama, isila bari rola ando konteksti te haljovelpe o dikhibe e maribasko, numa hem preventivikane te kerelpe buti. Vaš o preventikano digitalnikano maripe, inportantno si te barjaripe o djandipe ko sikljovne hem ko sikavne, numa hem ko kherutne o digitalnikano sikljovibe. O digitalnikano sikljovibe haljovelape te djanepe o modelija kotar digitalnikano maripe, te djana so te kera, kana odova ovela, numa hem te barjara amaro godipe sar manuš, so šaj te kera ando internet, numa odova te na kerel khanipe averenge.
Kamelape te dikhelpe kozom o kherunte djanen thaj o psihologikana-pedagogikane manuša kerena prevencija vaš akava. Tej si olengiri prevencija pobari, odoleja ola polačhe thaj posig ka čhinaven. I rola e sikavnengiri akate isila inportantno buti, odoleske trubula olengoro praktikano djandipe te arakhelpe thaj te dokumentuinelpe. O anketiribe e sikavnen soj phanlee prevencija digitalnone maripnaskere, ando disave škole ko Pčinjakoro rotalimo e analizaja aljam dji ko akala konkluzije:
O angluno pučipe sine: Sar kerelape i prevencija vaš o digitalnikano maripe ando škole? Buteder kotar sikavne vakerdje kaj si olengiri rola but bari andi prevencija e digitalnikane maripaskiri. Godinena so vaš i lačhi prevencija nane odova te vakeripe hem te informisinenpe o sikavne so te keren ko esavke situacije, numaj trubula te avelpe hem dji ko pačipe thaj pašipe maškar e siklovne, odoleja so ola korkori ka den ažutipe e sikavnenge te haljolpe o potencijalno marutno, hem odoleja ki vrjama te reaguina. Pana o sikavne vakerena soj si inportantno buti so o kherutne e čhavorengere kamena te den ažutipe, hem odoleja šaj kerelpe polačhi buti.
Ko dujto pučipe vakerdja: Ko savo pharipeavena kana si o pučipe i prevencija digitalnone maripaskoro ki škola? O sikavne vakerena kaj si majpharo te pendjare o digitalnikano maripe ko čhavore. Inportantno buti si te vazdelpe o godipe kaj si o digitalnikano maripe problemi sarinegoro soj ki škola, e siklengoro, sikavnengoro thaj e dadengoro dijengoro. Jek kotar sikavne vakerdja kaj hem o sikavne šaj te oven jek kotar manuša so šaj te kerelpe lenge bilašhipe ando internet, odoleja so olengere siklovne šaj te keren, kana ola kerena pli buti. Vakerdja so o sikavne ando amalikane netvorkija ovena manuša kola si peravde autoritativno kote si kerdi manipulacija upral lengiri buti.
Trito pučipe: Kova si tumaro vakeribe vaš preventivikano keribe ando škole sar resin te čhinavi thaj te na barjol o digitalnikano maripe? Jek numero taro sikavne godinen kaj nane sigutne thaj zoralenorme te agorkera o problemi e digitalnone maribasko. Vakerdje kaj ko olengoro butikeribe kana si o pučipe taro maribaskoro dikhibe ando internet trubula te vakerelpe e sikljovnencar, lengere kherutnecra, thaj te kerelpe strategija ko olengoro emocionalnikano thaj psihologikano ikeribe e marutnen kotar bilačhipe. Palo odova te sikavenpe sar te keren buti e tehnologijaja thaj e amalikane netvorkeja te šaj odoleja te našen kotar digitalnikano maripe. O propozi nesave sikavnengoro si kaj o sikle trubula te ignorininen o bilačhe mesažija, thaj te trubuja te deaktivirinen poro nalog ando amalikane netvorkija, odoleja ka oven sigurime taro bilačhipe so avela taro internet.
Inportantno informiribe koleste aljam ando istražuibe si kaj o sikavne isilen pozitivikano dikhibe ki prevencija e digitalnone maripasko ko škole. Buteder olendar si pendjarde e karakteristikencar, formaja thaj specifikumeja ando keribe o digitalnikano maripe. Kana si o lafi, sovaja kerelape o digitalnikano maripe, o rezultatija mothavdje so o digitalnikano maripe šaj te kerelpe adjahar so bičhaljipe video ja pikturikane materijalija, numa šaj hem vakerindo ando blogija hem forumija.
Ko čhavoro kolese mukelape te dikhel o digitalnikano maripe, šaj te haljova kaj ano leste alo dji aver mothavipe, o sikavne kola nakhavena i vrjama e čhavorenca, šaj te haljon kaj isi dijek signali so nane šukar, hem so diso ovela. O čhavore kola isilen muklipe te dikhen o digitalnikano maripe, šaj te na aven ki škola, sose isilen dar te na ovel diso, hem te na oavel dji ko psihosomatikane simptomija.
Kana si amari resin te čhinavdjol o digitalnikano maripe, trubula te kerenpe planija ko niveli e školakoro. O sikavne phenen kaj si inportantno te organizuinepe aktivitetija, lafikeribe, tribine e kherutnecar taro digitalnikano maripe, numaj te oven pendjarde hem o sikle kote ka oven hem ola te ovel butikeriba maškar lende. O sikavne dena bari influenca vaš i prevencija so si but pozitivikane, sose akaleleja mothavena kaj mangen kethane te keren buti te šaj kerelpe i prevencija upral o čhavore.
